Мобильный путеводитель по Национальному парку «Сайрам-Угам» представляет собой удобный инструмент для навигации по живописной территории национального парка. Позволяет ознакомиться с месторасположением: вершин гор, стоянок для отдыха, приютов, проложенных маршрутов. Рекомендуется для установки на мобильные устройства всем потенциальным посетителям. При помощи данного программного продукта вы сможете определиться с маршрутом следования в походе и избавитель от опасности заблудится на незнакомой вам местности.
Батыс Тянь-Шань таулары — Қазақстанның оңтүстігінде орналасқан аса маңызды табиғи аймақтардың бірі. Бұл өңір Орталық Азиядағы ең бай биогеоценоздардың бірі ретінде ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне енген. Түркістан облысындағы бұл таулы аймақ өз құрамында сирек кездесетін, эндемикалық өсімдіктер мен жануарлар әлемін, сондай-ақ климат тұрақтылығы мен су ресурстарының сақталуына әсер ететін орманды экожүйелерді қамтиды. Алайда соңғы жылдары бұл ормандар экологиялық қауіп-қатерге ұшырап отыр. Батыс Тянь-Шаньдағы ормандар негізінен арша, емен, жабайы жеміс ағаштары (өрік, алма, алмұрт), бұталар мен шөптесін өсімдіктерден тұрады. Бұл ормандар бірнеше маңызды экологиялық қызмет атқарады: топырақты эрозиядан сақтау, атмосферадағы көмірқышқыл газын сіңіру, биологиялық алуантүрлілікті сақтау, су айналымын реттеу. Сонымен қатар бұл ормандар жергілікті халықтың дәстүрлі шаруашылығына да маңызды (мал азығы, дәрілік шөптер, отын, т.б.). Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрлігі мен жергілікті атқарушы органдар орман қорын ұлғайту мақсатында арнайы бағдарламалар қабылдауда. Түркістан облысында «Жасыл Қазақстан», «Жасыл белдеу», «Таза Қазақстан» секілді бастамалар жүзеге асырылуда. Орманды қалпына келтіру әдістеріне - Көшет отырғызу: жергілікті климатқа бейімделген түрлер — арша, бадам, долана, өрік көшеттерін отырғызу; Топырақ қорғау шаралары: эрозияға қарсы террасалар мен қорғаныш жолақтар жасау; Су ресурстарын басқару: тамшылатып суару, уақытша су қоймаларын жасау. Ормандарды қорғауда жергілікті халықтың рөлі аса маңызды. Жергілікті қауымдастықтар мен мектептерде экологиялық тәрбие жұмыстарын жүргізу, еріктілер қозғалысын дамыту, орман шаруашылығы саласындағы мамандарды даярлау — ормандардың болашағын сақтаудағы негізгі тетіктердің бірі. Сондай-ақ ғылыми зерттеулер нәтижесінде климатқа бейім орман түрлерін анықтау, табиғи жаңару әлеуетін бағалау және аймақтық экожүйелердің орнықтылығын арттыру бағытында жұмыстар жүргізілуі қажет.
ҚР БҒМ Зоология институтының жетекші ғылыми қызметкері б.ғ.к. Есенбекова Перизат Абдыхайырқызы, Ұлттық парктің ғылым жөніндегі орынбасары Б.Айнабеков, Д. Қадыр, А.Умирзакова, А.Тасбулатова, Ғ.Үсен, Қ.Қалбаев, М.Опабек, Н.Икрамхан.
Сырдария-Түркістан мемлекеттік өңірлік табиғи паркінің ғылым бөлімінің басшысы Төре Н, кіші ғылыми қызметкері Базарбай Д.
Семинардың тақырыбы:
Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің аумағындағы омыртқасыз жануарлар.
Тыңдалды:
Ұлттық парктің базасында ҚР ҒЖБМ ҒК-не қарасты Зоология институтының жетекші ғылыми қызметкері, ұлттық парк мамандары қатысқан ғылыми семинар өтті. Семинарды парктің бас директордың ғылым жөніндегі орынбасары Б.Айнабеков ашып кеңес регламентімен таныстырды. Күн тәртібіндегі мәселе бойынша алғашқы сөзді б.ғ.к, Зоология институтының жетекші ғылыми қызметкері П.Ә.Есенбекова бастады.
Сайрам-Өгем ұлттық табиғи паркінде насекомдарды зерттеу жөнінде біраз жұмыстар жүргізілгендігі, алдағы кезде жалғастыру керектігі ұсынылды.
2006-2024 жылдарда «Сайрам-Өгем» мелекеттік ұлттық табиғи паркінде омыртқасыздардың 2 тегіне (буынаяқтылар – Arthropoda, былқылдақденелілер - Mollusca), 3 тобы (Arachnida, Insecta, Gastropoda) мен 14 отрядына, 102 тұқымдасы мен 473 туысына жататын 1616-ға жуық түрі анықталды.
Насекомдардың 10 отряды:
Жартылай қаттықанаттылар (Heteroptera)
Теңқанаттылар (Homoptera),
Дәуіттер (Mantoptera),
Теріқанаттылар (Dermaptera),
Тікқанаттылар (Orthoptera),
Мамықжегіштер (Mallaphaga),
Қаттықанаттылар (Coleoptera),
Қабыршаққанаттылар (Lepidoptera),
Жарғаққанаттылар (Hymenoptera),
Қосқанаттылар (Diptera)
Өрмекшітәрізділердің 4 тобы мен 34 туысы
Ұлулардың 2 тобы мен 16 туысы.
Қазіргі уақытта омыртқасыздардың «Сайрам-Өгем» МҰТБ - 36 эндемиктік түрі және «Қазақстан Қызыл кітабына» енген 10 түрі анықталды.
1. Hierodula tenuidentata Saussure, 1869 - Ағаш дәуіті
Менің өтінішім парктің барлық мемлекеттік инспекторлары өзінің айналымдарында кездесетін омыртқасыз жануарларды, арнайы әдіспен жылдың бір мезгілінде ғылым бөліміне өткізіп отырса, материал көбірек жиналар еді. Біз жылдың бір мезгілінде ғана жәндіктерді жинай аламыз, ол омыртқасыз жануарларды анықтау үшін де, коллекция жасау үшін де қолайсыз болып отыр. Себебі, омыртқасыз жануарлардың жыл мезгілдеріне қарай кездесуі өзгеріп отырады, мысалы біреулері өте ерте көктемде кездессе, керісінше, кей жәндіктерді тек күздің соңғы айларында ғана ұшырата аламыз.
Зоология институтының б.ғ.к, жетекші ғылыми қызметкері Есенбекова Перизат Әбілхайырқызы зоология институтының бірнеше бөлімнен тұратынын, бірақ әлі де болса Қазақстанның омыртқасыздарын зерттеуге зоолог мамандардың жетіспей жатқанын атап өтті, себебі әр тұқымдастың өзін бір маман зерттеген күннің өзінде, әлі де болса қаншама маманның қажет екені белгілі болды. Сондықтан Қазақстандағы әр ұлттық парк, қорықтардан бір маманның энтомологиямен айналысуы қажет екенін атап өтті.
Семинарға қатысушылар өзара пікір алмасып,ұлттық парктің бас директордың ғылым жөніндегі орынбасары Б.Айнабеков семинардың жұмысын қорытындылады.
Семинардың қорытындысы
1. Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің аумағындағы омыртқасыз жануарлардың биологиялық алуантүрлілігін зерттеуге ботаник, зоолог ғалымдарды кеңінен тарту қажет.
Сұрақтар:
1. Қызыл кітапқа енген омыртқасыздар?
2. Биологиялық әдіспен насекомдармен күресу жолдары?
«Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркі» РММ «Таза Қазақстан» экологиялық іс-шарасы мен Дүниежүзілік қоршаған ортаны қорғау күніне орай «Табиғатым тамаша» атты тақырыппен "Парктер шеруі - 2025" республикалық табиғат қорғау акциясының жабылу салтанатын Түлкібас филиалы Балықтыкөл орман айналымында өткізуді.
"Парктер шеруі" табиғат қорғау акциясының мақсаты – қоғамның экологиялық сауаттылығын арттыру мен мәдениетін қалыптастыруға үлес қосу болып табылады.
Акция барысында қоршаған ортаның табиғатын қорғау тақырыбында өнер конкурсы және спорт түрлерінен жарыстар, викториналық сұрақтар ұйымдастырылды. Оған қоса түрлі экологиялық іс-шаралар ұйымдастырылып, іс-шараны Қазақстан ұлттық арнасы түсіріп, телеарнада көрсетті.
Парк аумағында 11 туристік бағыт ұйымдастырылды, олардың паспорттары Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің 2008 жылғы 1 сәуірдегі №93 бұйрығымен бекітілген.
